“ วัวชน ” กีฬาพื้นเมืองที่โด่งดังสูงที่สุดอย่างหนึ่งของชาวภาคใต้
วัวชน หรือ ชนวัว เป็นกีฬาประจำถิ่นของภาคใต้ สำหรับในประเทศไทยอาจเป็นความนิยมที่เริ่มมาจากการเลี้ยงวัวไว้บริโภคของคนมุสลิม แม้กระนั้นพื้นที่ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือก็ปรากฏความนิยมอยู่บ้างเช่นกัน ซึ่งการแข่งขันเพื่อความสนุกนี้อาจมีให้ประสบพบเห็นได้จนถึงประเทศลาว การแข่งขัน ทำโดยการปลดปล่อยวัวหนุ่มที่แข็งแรงให้พ้นจากคอก ให้วัวตัวผู้ทั้งสองฝ่ายตรงปรี่เข้าปะทะกัน ใช้พลังรวมทั้งอาวุธเป็นเขาเข้าต่อสู้ สัตว์ทั้งคู่จำเป็นต้องใช้ความรุนแรงยืนหยัดต่อสู้ไม่ยินยอมถอยเพื่อชัยชนะ ส่วนใหญ่ของผู้ชมที่ล้อมรอบรอคอยดูการชนวัวนั้น ล้อมรอบกันอัดแน่น เพื่อต้องการเห็นชัยชนะ แล้วก็กำลังความแข็งแกร่งของวัวผู้ตัวที่ชนะ บางคนก็เลือกที่จะดูร่างกายที่งามของวัว ซึ่งเป็นสัตว์ที่ผูกพันกับวิถีชีวิตทุกวันของพวกเขา แต่ว่าโดยมากมักเพิ่มการเดิมพัน เพื่อเพิ่มการลุ้นแล้วก็การเชียร์วัวตัวที่ถูกใจได้มากเพิ่มขึ้น
วัวที่นิยมใช้แข่งขัน เป็นวัวที่มีรูปร่างบึกบึนล่ำสัน เขา ท่อนหัว ลำตัว แล้วก็ขาหน้า จะต้องแข็งแรง เมื่อวิ่งเข้าปะทะหัวชนกัน เสียงดังกึกก้อง เมื่อตัวใดตัวหนึ่งไม่ยินยอมถอยหรือวิ่งหนี ก็จะต้องชนกันจนที่ฝ่ายข้างใดข้างหนึ่งไม่มีแรงหรือได้รับบาดเจ็บจนถึงแพ้ไป
ลักษณะตามสีที่นิยมกันว่าเป็นวัวดีนั้นคือ
คุณสมบัติของวัวชน
๑. คร่อมอกใหญ่ ให้หาคร่อมอกใหญ่ๆอย่างคร่อมอกเสือถึงจะดีมีกำลังเดินทางมาก
๒. ท้องใหญ่ มีกำลังเดินทางมากชนได้เป็นเวลายาวนานกว่าวัวท้องเล็ก
๓. กระดูกใหญ่ ยกตัวอย่างเช่น กระดูกเท้าใหญ่เสมือนเท้าควายจะดีเลิศ
๔. คอยาวใหญ่ จะเป็นวัวที่แข็งแรงรวมทั้งแก้เหนื่อยงได้ดิบได้ดี กว่าแล้วก็เร็วกว่าวัวคอสั้น แม้กระนั้นคอบางราวกับคอกวางไม่ดี
๕. หนอก ถ้าหากรูปก้อนเส้าถึงจะดี ถ้าหากแบนเป็นใบพัดไม่ด
๖. เขาให้หาเขาใหญ่ๆถึงจะดี รวมทั้งหากมีขนขึ้นปิดโคนเขาก็จะดีเลิศ
๗. หน้าวัวแคบ เป็นระหว่างเขาแคบถึงจะดี เนื่องจากว่าหากหน้าวัวแคบส่วนใหญ่เขาจะใหญ่
๘. ขนคิ้ว ให้หาขนคิ้วครึ้มดวงตาไม่ถลนถึงจะด
๙. ตาเล็ก ที่เรียกว่า “ตาดุก” เป็นตาเล็กราวกับตาปลาดุกถึงจะดี
๑๐. ใบหูเล็ก ให้หาที่ใบหูเล็กเสมือนหูม้าถึงจะดี แล้วก็หากมีขนในหูมากมายก็ยิ่งดี
๑๑. เค้าหน้าแยบคายสะอาดถึงจะ
๑๒. หน้าผากหรือหน้าหัวถ้าหากมีขนมาก หรือขนเกลื่อนกลาดถึงจะดี
๑๓. ข้อเท้าให้เลือกหาข้อเท้าสั้นๆจะดีเลิศถ้าเกิดข้อเท้ายาวไม่ดี
๑๔. เล็บ ให้เลือกหาเล็บใหญ่ที่เรียกว่า “เล็บพรก” (เล็บเหมือนกะลามะพร้าวคว่ำ) ถึงจะดี เล็บยาวหรือเล็บตรงไม่ดี
๑๕. หาง ให้เอาที่หางเล็กเรียวจะดีเยี่ยม แต่ว่าถ้าเกิดหางใหญ่ไม่ดี แม้กระนั้นโคนหางใหญ่ดี
๑๖. ขนหาง ให้หาขนหางเล็กๆราวกับด้าย เส้นไหมและก็ถ้าเกิดขนหางบิดนิดๆจะดีเลิศ ขนหางยาวหยาบคาย หรือขนหางเป็นพวงงอที่เรียกว่า “หางโพ่ย” ไม่ดี
๑๗. อัณฑะ ให้หาที่มีลูกอัณฑะเล็ก รวมทั้งปลายอัณฑะปิดนิดๆหรือยานตวัดไปด้านหน้าจะดีงาม ยิ่งถ้าเกิดมีลูกอัณฑะเพียงแค่ลูกเดียวก็ยิ่งดีงาม เรียกว่า “อ้ายหน่วย” หรือ “ทองแดง” “ไข่ทองแดง” เป็นวัวที่หายาก
๑๘. ลึงค์ ให้หาที่ลึงค์ยาวใหญ่ๆถึงจะดี หากลำลึงค์ยาวตั้งแต่ลูกอัณฑะจนกระทั่งกึ่งกลางท้องแสดงถึงการมีพลังมากมาย ถ้าหากมีขนที่ปากลำลึงค์ดกมากมายแสดงถึงความมีใจสู้ไม่ค่อยยอมคู่ปรปักษ์กล้วยๆ
๑๙. ขน ให้หาที่ขนละเอียด มัน ก็เลยจะดี ถ้าเกิดแห้งเป็นไม่วาวก็จะดีเยี่ยม (สำหรับข้อนี้ละเว้นเฉพาะวัวนิลเพชรแค่นั้น เนื่องจากวัวนิลเพชรจะมีขนดำวาว หรือขนแฉะ)